Om mijn ‘status’ als beëdigd vertaler te behouden, wordt van mij verwacht dat ik me blijf ontwikkelen als vertaler. De Raad voor beëdigde tolken en vertalers, waarbij ik ben aangesloten, stelt hiervoor de eis van 80 PE-punten iedere vijf jaar, waarbij PE voor permanente educatie staat. Een goed gegeven wat mij betreft: een vertaler dient van vele markten thuis te zijn. En niet alleen op taalkundig gebied! Zo volgde ik onlangs een webinar over Engelse en Nederlandse spreekwoorden en gezegden.
Naar aanleiding van het webinar ben ik zelf ook eens op zoek gegaan. Zo blijken sommige spreekwoorden precies hetzelfde te zijn. De appel valt niet ver van de boom – the apple never falls far from the tree, gedeelde smart is halve smart – trouble shared is trouble halved, zwijgen is goud – silence is golden, door de bomen het bos niet meer zien – missing the wood for the trees. En als de kat van huis is, the mice will play.
Andere spreekwoorden zijn compleet verschillend. ‘Gedane zaken nemen geen keer’ klinkt in het Engels veel poëtischer; there’s no use crying over spilt milk. Twee handen op een buik noemt men in het Engels like hand and glove. Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen? Fool me once, shame on you; fool me twice, shame on me.
En dan zijn er ook nog spreekwoorden die op dezelfde manier zijn opgebouwd en ook hetzelfde betekenen, maar toch net even anders zijn. Zo worden in het Engels niet alleen de puntjes op de i gezet, maar is het ook belangrijk to cross your t’s. En blijken Nederlandse honden iets vriendelijker te zijn; blaffende honden bijten niet, terwijl ze in het Engels seldom bite. Overigens zijn beide talen het erover eens dat je slapende honden niet wakker moet maken.
Wij vergelijken appels met peren, in het Engels apples to oranges. Koop je in Nederland een kat in de zak, in het Engels you buy a pig in a poke. Wij een steekje los, zij a screw loose. In het Nederlands hebben we iets op ons lever, terwijl they have something on their heart.
Worden wij gewaarschuwd onze schepen niet te verbranden, in het Engels raadt men aan not to burn your bridges. Storm in een glas water? Die hebben ze in Engeland ook, maar dan spreken ze van a tempest in a tea pot. Wij dragen water naar de zee, the English carry coals to Newcastle. Als twee druppels water? As alike as two peas in a pod. Wij mogen van een mug geen olifant maken, in het Engels you’re not supposed to make a mountain out of a molehill.
Terug naar het webinar. Een van de leukste gezegden dat ik daar hoorde (en ik nog niet kende!) was:
A paragraph should be like a lady’s skirt: long enough to cover the essentials but short enough to keep it interesting.